Asbest Nedir

Asbest, geçtiğimiz kış, Ankara’daki eski havagazı fabrikasının yıkımı sırasında gündeme gelse de, aslında daha önceden gündemde bu boyutta yer etmemiş olmasına şaşılacak kadar eski bir geçmişe sahiptir.

Asbest nedir sorusunu cevaplamak gerekirse, amyant olarak da bilinen Asbest, işlenmesi kolay, ısıya dayanıklı, kolaylıkla bükülebilir, koku yapmayan bir maddedir, denebilir. Bu nedenle; çatı kaplamaları, yağmur suyu boruları, bina içi bölmeleri gibi pek çok yerde asbestli yapı malzemeleri kullanılmıştır. Bir saç telinden 2 bin kez daha ince olan asbest lifleri, havaya karışıp solunum yoluyla hastalıklara yol açtığı gibi, parmak ucuna batan bir asbest parçası da vücut içinde yürüyüp kalbe kadar ulaşabilen bir özellik göstermektedir (Milliyet, 16 Şubat 1987). Birçok Avrupa ülkesinde 1990’ların sonuna dek gemi, uçak, otomobil, ısı ve ses izolasyonunda, inşaatlarda, ısıya dayanıklı tekstil ürünlerinde ve makine konstrüksiyonlarında olmak üzere yoğun olarak 3000’den fazla endüstriyel üründe kullanılmıştır.

ASBEST’in SAĞLIK ETKİLERİ

Yüksek ısıya dayanıklı ve lifli bir yapıdaki “asbest” genellikle solunum yoluyla daha az sıklıkta da mide-bağırsak yolu ile insan vücuduna girmektedir. İnsan vücudunda meydana getirdiği sağlık sorunları akciğerler ve akciğer zarı üzerinedir. Bunun dışında mide ve bağırsak sistemi üzerinde de etkileri olabilmektedir. Asbest’in insanda yaptığı sağlık sorunlarına ilişkin ilk kayıtlar 1950’li yıllardadır. Bilinen en tehlikeli etkisi ise Akciğer veya Akciğer zarı kanseridir. Asbest’in akciğer dışında ayrıca mide-bağırsak kanserine de neden olduğu bilinmektedir.

ASBESTLİ MADDELER NERELERDE BULUNUR?

Asbest söküm uzmanlığı eğitim programında asbest içerebilecek malzemeler şu şekilde tanımlanmaktadır:

İPLİK, ELYAF DOKUMA, ÇİMENTO, LEVHA BORU (TESİSAT BORULARI), YALITIM MALZEMELERİ,

CONTA, FREN VE DEBRİYAJ BALATALARI, MARLEY YER DÖŞEMELERİ

KİMLER MARUZ KALABİLİR?

Asbest söküm uzmanlığı eğitim programındaki verilerden hareketle, “asbestli” olarak nitelenen maddelerin montaj-demontaj işlerinin yürütüldüğü meslekler riskli gruplar olarak kabul edilmektedir. Yüksek ihtimalle asbest maruziyeti en fazla aşağıda saydığım işlerde ve iş gruplarında ortaya çıkmaktadır. Bunlar kabaca;

Asbestli dokuma endüstrisi (asbestli iplik, elyaf, dokuma yapımı)

Asbestli çimento endüstrisi (levha, boru yapımı vb.)

Yapı işleri (asbestli levha, boru, yalıtım malzemesi kullanımı, işlenmesi, kesilmesi vb.)

İzolasyon (ısı ve ses yalıtım malzemesi, ateşten koruma amacıyla levha, plaka, sargı materyali şeklinde kullanılması)

Kâğıt endüstrisi (asbestli kâğıt ve karton yapımı ve kullanımı)

Balata yapımı ve kullanımı (fren ve debriyaj balataları) vb. işler

Asbestli conta imalatı ve işlenmesi

Plastik yer karosu (marley) ve yer kaplama malzemesi

Bu iş alanlarında çalışanlar, asbeste maruz kalma riski yüksek olan kişilerdir. Ayrıca; bugünlerde kentsel dönüşüm faaliyetleri neticesinde yaşam alanlarımızın birer şantiye alanına dönüşmesi asbeste maruz kalma riskini herkes için artırmaktadır. Türkiye’de su tesisat borularında, 30–40 yaşındaki binaların çatı ve izolasyon malzemelerinde, pencere, yağmur borusu, yer kaplamalarında, araba balatalarında, sobaların arkasına konulan sarı-gümüş renkli panellerde asbest olduğu öngörülmektedir. Kırsal bölgeler de “ak toprak” olarak bilinen, kolay olarak doğadan çıkarılabilen asbest, evlerde su yalıtım ve ısı yalıtım malzemesi olarak kullanıldığı bilinmektedir.